Śląska Wigilia z prawdziwego zdarzenia

Podczas gdy prawie cała Polska w święta Bożego Narodzenia zajada się pierogami i barszczykiem, na tradycyjnym śląskim stole próżno tych specjałów szukać. Co więc jada się na Śląsku? Kamil – dumny gorol z korzeniami spod Częstochowy (znaczy „nie Ślązak”, choć urodzony w Gliwicach) do dziś nie do końca potrafi zaakceptować moczki, makówek i zupy z rybich podrobów (a ona jest najpyszniejsza!!!). Śląska Wigilia to przede wszystkim tradycja, zestaw podawanych potraw od lat się nie zmienia. Myślę, że minie jeszcze sporo czasu, zanim do kanonu śląskich dań trafią pierogi, śledzie czy inne kutie. Co więc ląduje na wigilijnym stole u praktykujących śląskie zwyczaje rodzin?

Śląska Wigilia

U nas mamy co następuje:

• jak wszędzie – opłatek i życzenia;
• chleb z miodem, żeby w nadchodzącym roku wszystkim się powodziło (każdy uczestnik wigilijnej kolacji dostaje po malutkim kawałku kromki);
• zupa rybna z grzankami (wygląda jak rosół);
• żur z rybich podrobów z grzankami (może brzmi obrzydliwie, ale ja ją kocham), to jest smak prawdziwej Wigilii, choć zupa wygląda bardzo niepozornie, by nie powiedzieć, niezachęcająco (taka szara)
• kapusta z grzybami (niestety często zastępujemy pieczarkami, bo kupnych grzybów nie uznajemy, a swoich suszonych czasem brak);
• kapusta z grochem (nie lubię, ale zgodnie ze zwyczajem próbuję…);
• ziemniaki (znaczy kartofle…);
• karp smażony – standardowy, jak (chyba) wszędzie, choć nie jest na naszych polskich stołach od nie wiadomo kiedy, pojawił się dopiero w międzywojniu;
• moczka – deser, który albo się kocha, albo nienawidzi. Ja kocham, Kamil nie do końca. Przy swoim pierwszym z nią kontakcie uznał, że to sos i ku przerażeniu mojej babci usiłował polać nią kluski (kluski – śląskie, nie makaron…). Czym więc jest TO COŚ? W sumie to „mieszanka” dużej ilości bakalii, suszonych owoców, kompotu (truskawki lub agrest) i piernika. Całość trzeba wymieszać i zagotować. W zależności od domu, moczka ma bardziej lub mniej płynną konsystencję. To jest jednak współczesna wersja tego deseru. Kiedyś bazą był nie wywar z kompotu i piernika, a… z karpia i warzyw (coś mi się wydaje, że akurat tutaj dobrze, że pierwotna tradycja zanikła);

• makówki – pyszny deser z maku, bakalii, miodu i namoczonych w mleku sucharków lub (jak u nas) pokrojonych bułek. W, najlepiej szklanej, misie przekłada się warstwy masy makowo-bakaliowej (tylko nie tej ze sklepu, proszę) i bułki, aż micha się zapełni. Najlepsze są makówki dodatkowo polane ciepłym mlekiem. Niebo w gębie!

Makówki – najważniejsza jest dobra, koniecznie domowa, masa makowa

Hmm… Cztery pokolenia robią makówki (ta co robiła zdjęcie też się liczy)

Makówki. Czas na kokos i orzechy

• kilka/kilkanaście rodzajów pierniczków i innych małych ciasteczek – pierwsze przygotowania do produkcji (tak! to produkcja prawie masowa, zwyczajem u mnie jest obdarowywanie bliskich i sąsiadów próbkami naszej piernikowej twórczości, pieczemy więc 7-8 różnych ciasteczek, po 2-3 porcje każdego) były już na początku listopada. Wtedy z Hanulą robiłyśmy ciasto na uwielbiane przez wszystkich pierniki Aganioki, które musi kilka tygodni leżakować. Do tego maślane ciasteczka, ule (w tym roku robimy pierwszy raz i już są przebojem) i inne cieszyńskie ciasteczka, w tym roku idziemy w wariacje orzechowe. Tuż przed świętami jest wielkie pakowanie i rundka po domach sąsiadów. Do tego babcia robi jeszcze najpyszniejszy piernik przekładany powidłami i polany czekoladą. Te pyszności „towarzyszą” nam do Nowego Roku.

Wigilia na Śląsku. Przygotowania

Wigilia na Śląsku. Przygotowania

Wigilia na Śląsku. Przygotowania

Wigilia na Śląsku. Przygotowania

Wigilia na Śląsku. Przygotowania

Trochę tego jest, ale zapewniam was, że w trakcie wigilijnej kolacji PRÓBUJEMY WSZYSTKIEGO. Jak to możliwe? Jesteśmy naprawdę głodni, bo w Wigilię się pości. Na śniadanie (niestety) kawa, a potem postny obiad, np. kartofle i brateringi, czyli opiekane śledzie. Mniam! Na pierwszą gwiazdkę czekamy z pustymi żołądkami.

Tradycyjne smaki

Swego czasu bardzo popularną wigilijną potrawą była również zupa z siemienia konopi, tzw. siemieniotka, cieszę się jednak, ze u mnie w domu zaprzestano jej robienia, mimo tego, że rzekomo miała moc magiczną (spróbowałam raz w życiu, była okropna). U mojego taty w Wigilię była też… grochówka. W każdym razie na pewno nie w śląskich tradycjach nie było barszczu z uszkami, ryby po grecku czy śledzi, choć do wielu domów zwyczaj ten już się wkradł. Mieszanie kultur, nawet w skali mikro, jest przecież nieuniknione. W ramach tego procesu u nas pojawiły się śledzie w kilku odsłonach. Ale nie mają bardzo dużego wzięcia (największe u Kamila). Ja jako bardzo „słodka” osoba najbardziej oczywiście czekam na ostatnią część kolacji, czyli moczkę i makówki. W zasadzie „na nich” (no i zupie rybnej!) żyję aż do Sylwestra.